معرفت‌شناسی حقوقی و اخلاقی از دیدگاه دانشمندان مسلمان‌

حق ‌و تکلیف، ممنوع و مجاز، و خوب و بد مهم‌ترین مفاهیمی‌اند که در فلسفۀ ارزش و به ویژه در فلسفۀ حقوق و اخلاق محور گفت‌و‌گو قرار می‌گیرند. یکی از عمده‌ترین جنبه‌های بحث از آنها جنبۀ معرفت‌شناسانه است. پرسش اصلی در این پژوهش ناظر به منشأ گزاره‌های حقوقی و اخلاقی است. آیا این گزاره‌ها ملاک صدقِ واقعی و خارجیِ مستقیم دارند؛ یا منشأ مستقیم آنها چیزی جز تصمیم، جعل و صلاحدید صاحبان تصمیم و قرارداد نیست؟ طبیعت‌گرایان حقوقی و اخلاقی با قرائت‌های مختلف احتمال نخست را برگزیده‌اند؛ و قراردادگرایان در پی اثبات احتمال دوم برآمده‌اند. در این نوشتار، با این پیش‌فرض که جعل و انشاء در حوزه حکمت عملی از جنس ایجاد اعتباری قلمداد می‌شود، نظریۀ قرارداد عقلایی قابل دفاع‌تر و انتقادات وارد بر آن قابل پاسخ دانسته شده است.